معد آباد تا وقتی شیخ احمد از کوه های اطراف ترشیز کاشمر پایین نیامده بود، روستایی کوچک و جمع و جور بود، در شرق خراسان بزرگ. شیخ احمد جامی که باید او را یکی از عرفای مهم قرن ۵ و ۶ هجری دانست، ۴۴۰ سال پس از هجرت رسول اکرم در روستای نامق کاشمر متولد شد.
گفته اند شیخ قامتی بلند، چهره ای سفید و محاسنی سرخ رنگ داشته است و در مرام و مسلک، پیرو ابوسعید ابوالخیر و خواجه عبدالله انصاری بوده است. شیخ پس از سال ها ریاضت و مراقبت در کوه های نامق، از ارتفاعات منطقه سرازیر و به سوی معد آباد روان شد تا به ارشاد مردم و پیروانش بپردازد.
با اجاره آپارتمان مبله در تهران می توانید از اقامتی ارزان و به صرفه لذت ببرید
شیخ نامقی که به صفت «ژنده پیل» شناخته می شد در سال ۵۳۶ هجری قمری سر بر خاک گذاشت. ژنده پیل در کنار خانقاهش دفن شد و در اندک زمانی مرقدش تبدیل به مجموعه ای فاخر و معظم شد.
مجموعه ای که نشانه ارادت و احترام پیروانش به اوست. سال هاست که دیگر کسی نامی از معد آباد نشنیده است. حالا برای حضور بر آرامگاه شیخ احمد جامی باید پا به شهری در جنوب شرقی خراسان رضوی گذاشت که «تربت جام» نام دارد.
همجوار با همسایه شرقی
تربت جام در ۵۰ کیلومتری مرز افغانستان و جنوب شرقی استان خراسان رضوی قرار دارد. تربت جام در ۱۶۵ کیلومتری جنوب شرقی مشهد قرار دارد. این مسیر را می توانید دو ساعته طی کنید. در این راه از فریمان، کاریزنو و روستای خرم آباد خواهید گذشت.
می توانید با قطار یا خودرو خود را به خواف برسانید، از خواف تا تربت جام ۱۵۰ کیلومتر راه پیش رو دارید. برای حضور بر مزار شیخ جام باید در شهر نه چندان بزرگ جام سراغ میدان ولی عصر را بگیرید، سپس اندکی در خیابان میر قوام الدین برانید و در نخستین دوربرگردان این خیابان، فرعی سمت چپ را پیش بگیرید تا به پارک شیخ جام برسید. ایوان بلند آرامگاه، نخستین عضو این مجموعه است که به استقبال تان می آید.
مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جامی، یک موزه معماری است مجموعه ای از ۱۰عمارت و بنا که هر کدام در دوره و عصری ساخته شده است. چندین مسجد تماشایی با گنبدها و ایوان زیبا که دیدن شان هوش از سر هر بیننده ای می برد.
اطراف حیاط مرکزی مجموعه آرامگاهی شیخ احمد جامی می توانید ۱۰ عمارت و بنای تاریخی را ببینید که هر کدام در دوره و عصری ساخته شده اند. غیر از مزار شیخ، می توانید چندین مسجد زیبا و تاریخی هم در مجموعه تماشا کنید.
مزار شیخ احمد جامی درست روبروی ایوان بلند بالا، زیر سایه درختی کهنسال، با لوحی سنگی نشانه گذاری شده است. برای ورود به محوطه آرامگاه باید جلوی عمارت ورودی کفش های تان را تحویل کفشداری دهید.
ایوان مجموعه که تمامی مساحتش با تکه های خرد رنگارنگ کاشی معرق کاری شده است، با ۳۰ متر ارتفاع در فهرست بلند ترین ایوان هایی که تا به حال دیده اید، قرار خواهد گرفت. برای دیدن سنگ مزارهای افراشته محوطه وقت بگذارید که از عالی ترین نمونه های هنر حجاری است.
برای اقامتی دلنشین و ارزان در تهران، بهترین گزینه اجاره آپارتمان مبله در تهران است
گنبدخانه: قدیمی ترین عضو مجموعه آرامگاه، گنبدخانه سلجوقی است که به وسیله یک در چوبی کهنسال پر نقش و نگار به ایران گره خورده است. در حال حاضر گنبدخانه پشت این در، موزه ای است از قرآن های نفیس خطی و قالی ها و قالیچه های خوش رنگ و لعاب ایرانی. البته از تماشای کالبد این موزه هم نباید غافل شد که دیوارهایش مزین است به نقش های هندسی و شمسه های گیاهی آبی و نارنجی رنگ. گنبدخانه در مرکز مجموعه قرار دارد و ظاهرا در محل خانقاهی که شیخ در آن به مراقبت از نفس خود مشغول بوده، برپا شده است.
مسجد کرمانی: دیدنی ترین و مجلل ترین داشته های مجموعه را باید بر دیوارهای گچی مسجد کرمانی که در شرق گنبدخانه قرار گرفته است ببینید. این عضو خیره کننده، محرابی است گچی که تمام سطح آن با خطوط، کتیبه ها و اسلیمی ها پوشانده شده است.
نزدیک ترین نمونه به این شاهکار هنری، محراب الجایتوی مسجد جامع اصفهان است. نقوش گچی البته از قاب هلالی محراب بیرون زده اند و روی زمینه سفید دیوارها و میان کتیبه ها پخش شده اند.
گنبد سفید: درست رو به روی مسجد کرمانی، ورودی مسجد سفید قرار دارد. معماران مسجد سفید سعی کرده اند در آراستن دیوارهای گچی عمارت از سازندگان مسجد کرمانی عقب نمانند. در داخل این مسجد می توانید کتیبه های قرآنی به خط کوفی را بخوانید و مقرنس های پر کار آویزان از قوس طاق ها را ببینید.
مسجد عتیق: مسجد عتیق که برای مدتی مسجد جامع تربت جام نیز بوده را می توانید در شرق مجموعه آرامگاهی ببینید. از این مسجد کهنسال که کالبدی سلجوقی دارد ستون هایی ستبر، کتیبه های گچی رنگارنگ و طاق هایی جناقی برای دیدن باقی مانده که البته همین ها هم به خوبی روزگار با شکوه این مسجد را برای بازدید کنندگان مجسم می کنند.
گنبد فیروز شاهی: برخی گنبد فیروزه ای پیازی شکل و فضای صلیبی زیر آن را که در ضلع غربی حیاط قرار گرفته است را بخشی از مدرسه پر آوازه و بزرگ فیروز شاهی می دانند و برخی هم آن را یک بنای آرامگاهی.
گنبد فیروز شاهی نامش را از بانی اش «جلال الدین فیروز شاه» دارد. او بانی یک مسجد دیگر هم در این مجموعه به نام مسجد جامع نو بوده است که در جنوبی ترین بخش محوطه قرار دارد.
مطالب مرتبط: