غار کتله خور زنجان ، بهشتی در دل کوه

سعید مدرسی 04:42 - 1399/06/23

غار کتله خور زنجان ، بهشتی در دل کوه

غار کتله خور زنجان ، نام مکانی است حیرت انگیز در جنوب استان زنجان، در نزدیکی شهر کوچک گرماب. برای بازدید از این شاهکار طبیعت، بایستی جاده زنجان به خدابنده (قیدار) در امتداد زرین آباد به گرماب را طی کنید.

در زبان محلی بعضی از مناطق غربی ایران، به کوه های کم ارتفاع "کتله" گفته می شود که به احتمال بسیار وجه تسمیه این غار هم به همین سبب است. در واقع غار کتله خور زیبا در یکی از این کوه های کم ارتفاع زنجان قرار گرفته و چون خورشید از پشت آن طلوع می کند، به جای «کتله خورشید» به آن «کتله خور» می گویند.

بهشتی مخفی در دل کوه های ایران به نام غار کتله خور زنجان

در زبان شیرین آذری کتله به معنی پستی بلندی و ناهمواری های درون غار می باشد؛ خور هم در واقع معنی آسانی و راحتی می دهد. با نگاهی اجمالی در میابیم منظور از کتله خور در واقع پستی بلندی های دنج و راحت می باشد.

غار کتله خور زنجان بسیار زیباست و حدود ۱۰۰ سال پیش قبل کشف شده و در ۱۳۳۰ هجری شمسی توسط شخصی با نام جمالی زنجانی به ثبت رسیده است. اوایل به دلیل کوتاه بودن سقف غار، طولانی بودن دهلیز ورودی غار و مجموعا مشکلات عبور و مرور، این غار سنگی زیبا بی اهمیت جلوه داده می شد. اما در سال ۱۳۶۵ گروهی از غارنوردان حرفه ای همدانی بازدید بسیار مفصلی از این غار کرده و با مستنداتی توانستند شکل گیری این غار تحیرآور را به دوران ژوراسیک ربط بدهند. در واقع بیش از ۱۲۰ میلیون سال پیش غار کتله خور زنجان به وجود آمده است.

غار کتله خور زنجان ، پر از رمز و راز و شگفتی

اینکه تمامی غارها در جهان، پر از شگفتی و راز و رمزهای بسیاری می باشند امری کاملا بدیهی است، اما بایستی بدانید این غار ویژه، نه تنها زیباترین و بی نظیرترین غار ایران لقب گرفته، بلکه در زمره غارهای بسیار ویژه در سطح جهان می باشد که اصطلاحا هر کسی قدر آن را نمی داند.

غار کتله خور زنجان دارای جاذبه هایی بسیار خاص می باشد. گفته می‌شود این غار هفت طبقه دارد که تاکنون تنها سه طبقه از آن کشف شده است. دارای تونل هایی فرعی، استلاکتیت ها و استلاکمیت ها و ستون هایی بسیار در گذرگاه های اصلی. قندیل هایی زیبا و مخروطی آویزان از سقف که بر اثر وجود ناخالصی ها رنگارنگ شده و جلوه بی نظیری به خود گرفته اند. آن قندیل هایی هم که ترکیباتی به همراه نداشته یا کمتر دارند به حالت بلورهای شیشه ای فوق العاده زیبا و شفاف دیده می شوند.

غار کتله خور زنجان را به لحاظ قدمت می شود همسن غار علیصدر همدان دانست. البته این دو غار با هم تفاوت هایی دارند. غار علیصدر غاری کاملا آبی است اما غار کتله خور زنجان ، غاری است تقریبا خشک. احتمالا دانستن این نکته برایتان جالب باشد که این غار در ابتدا غاری آبی بوده اما از آنجایی که از چند طبقه مختلف تشکیل شده، آب به طبقات پایین تر نفوذ کرده و تبدیل به غاری خشک گردیده است.

ضمنا آهک های موجود در کتله خور به نسبت آهک های علیصدر خیلی خالص تر می باشد. این شاخصه در واقع از عِلَل اصلی زیباتر شدن غار کتله خور نسبت به بقیه غارهای ایران محسوب می شود زیرا که این خالص بودن موجب شفافیت زیاد و در نتیجه عبور نور از قندیل ها می شود که صحنه ای بی نظیر را برای هر بیننده ای رقم می زند.

جزئیات غار کتله خور زنجان

دهانه غار کتله خور زنجان در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. اختلاف ارتفاع این غار با ارتفاع چشمه ای که آب های حاصل از ریزش جوی غار را خارج می کند تا به رود شور بریزد، حدود ۵۰ متر هست.

ورودی غار کتله خور زنجان دارای یک دهلیز حدودا ۴۰۰۰ متری با سقفی کوتاه و فاقد غار سنگ و چند دهلیز فرعی می باشد. بعد از دهلیز فرعی دالانی به وسعت ۹۵۰ متر با سربالایی های با ارتفاع حدودا ۲ متر و گودال های خشک وجود دارد که با دو شاخه حدودا ۵۰ متری ادامه پیدا کرده اند. و بعد از عبور از سربالایی به تالار بزرگی پوشیده از چکیده، چکنده و ستون می رسد.

البته ورودی اولیه این دهلیز را به دلیل جلوگیری از آسیب های احتمالی بسته اند. چند سال پیش اسکلت های انسان و تکه های سفال در این محل پیدا شده که بر اساس بررسی های انجام شده این مکشوفات متعلق به هزاره دوم قبل از میلاد حضرت مسیح می باشد که در این مکان دفن یا شاید گم شده باشند. در داخل تالار بلورین که در واقع چسبیده به تالار ستون ها می باشد، چاهی به عمق حدودا ۸ متر وجود دارد و احتمالا محل خروج آب های فرورو سازنده غار می باشد.

تقسیم بندی موجود در غار کتله خور زنجان

هم اکنون این غار شگفت انگیز به سه بخش ورزشی، فرهنگی و تفریحی تقسیم شده.

بخش ورزشی غار کتله خور به صورت تخصصی مورد استفاده غارنوردان و صخره نوردان قرار می گیرد. این بخش حدودا ۴ کیلومتر می باشد و نکته شگفت انگیز و تحیر آور مسئله اینجاست که هنوز انتهای این بخش از غار کشف نشده.

بخش تفریحی کتله خور هم که برای بازدید عموم مردم و گردشگران مورد استفاده قرار می گیرد، حدودا ۲ کیلومتر مسیر مستقیم بوده که گفته می شود این مسیر فقط یک سوم تمام غار است.

بخش فرهنگی غار کتله خور زنجان هم در بخش جنوبی قرار گرفته است. قسمت اصلی اش دالانی می باشد کاملا طبیعی که برای برگزاری مراسم گوناگون استفاده قرار می شود. این دالان هیچ راه خروجی ای به بیرون نداشته و به دلیل مسائل ایمنی راه خروجی برایش کنده اند. البته که خود دالان کاملا بکر، دست نخورده و طبیعی باقی گذاشته شده است.

غار کتله خور زنجان با اندکی تغييرات و ايجاد گشایش در بعضی از نقاط آن، می تواند از نظر تفرجگاه و مسايل مربوط به صنعت توريسم از ظرفيت بالايی يرخوردار باشد.

راه رسیدن به غار کتله خور زنجان

طبیعت ‌دوستان و گردشگران برای بازدید از غار کتله خور باید راهی شهر گرماب در استان زنجان شوند. اگر از سمت تهران حرکت کنند، در بزرگراه تهران قزوین، بعد از شهر ابهر باید مسیر قیدار را در پیش بگیرند و از آنجا به سوی گرماب حرکت کنند. از سوی زنجان نیز باید مسیر زرین آباد و پس از آن گرماب را انتخاب کنند.

وسایل الزامی جهت عزیمت به غار کتله خور زنجان

براي سفر یک روزه کوله سبکی بردارید و وسایل شخصی و ضروری تان را در آن بگذارید. کفش راحتی از ملزومات هر سفر است. عینک آفتابی، کرم ضد افتاب و لباس گرم از وسیله ها پیشنهادی ما براي سفر به غار کتله خور است.